2016.
April 2016 was het dat ik op een veld in de gemeente Oss een gouden Tremissis uit Mainz vond. Helaas was dat jaar ook de laatste keer dat ik er kon zoeken omdat het nu een paar jaar grasland zou worden ivm het anders uitputten van de grond.
2023
Maar in 2022 was het weer mais geworden en had ik me voorgenomen weer een poging te gaan wagen op de bewuste akker als het mais er weer af zou zijn. Zo gezegd zo gedaan. Het zijn heerlijke grote en schone akkers en je moet mazzel en een engelen geduld hebben dat wel. Maar dat geduld werd beloont nadat ik compleet onderkoeld en verregent was en me vast gebeten had in de akker, vond ik op 4 januari 2023 een vondst waar ik altijd op gehoopt had maar waarvan ik niet dacht dat ie binnen de mogelijkheden zou liggen.
Op ongeveer een meter of 10 van de vondstlocatie van de Tremissis vond ik iets. Eerst dacht ik nog een goudzilveren aluminium wikkel o.i.d. gevonden te hebben. Maar na een voorzichtige veeg van m’n vinger over de vondst bleek het toch echt goud te zijn. Sterker nog er zat een oog aan, en er verschenen ronde figuren. Ja hoor, het was mijn droomvondst. Een Merovingische hanger. Tering…. Een Mero hangertje, mijn interesse ligt nu al een tijdje bij deze periode. Toen ik ging zoeken lag de hoop op Romeins. Maar langzaam groeide dit naar de hele vroege middeleeuwen, The dark ages, de duistere onbekende maar de o zo tot de verbeelding sprekende middeleeuwen.
De adrenaline vloog door m'’n lijf. Ik pakte m’n telefoon en heb al bibberend wat foto’s gemaakt om deze in de vrienden zoekersgroep app te zetten. Eerst van veraf, daarna in de hand.
“Woooooooo dit ga je niet menen dit…..ow shit”, was de opmerking die ik nog enigszins beduusd wist uit te brengen.
“Gouden munt?” Klonk het al snel.
“Woooohoe, Merovingische hanger, goud in the pocket, hoppaaa” kraamde ik uit.
Het verder zoeken hield op. Bang dat ik het kwijt zou raken, totaal ongeconcentreerd en dromend wat ik in mijn vondstentas had zitten, droop ik overrompeld af.
Later nog terug geweest en niks meer gevonden wat er mee verbonden kan zijn, wel nog andere vondsten maar geen Mero meer.
Op FB mijn vondst geplaatst en op Bodemvondstenwereld en PiepPiep.
De vondst
Het gaat om een gouden Merovingische hanger met filigrain (filigraan) versiering. Datering 2de helft 6de eeuw. Parallelen zijn te vinden in de vondsten van Wijk bij Duurstede (Dorestad) en een hanger uit Escharen. Dat zijn toch wel behoorlijke tot de verbeelding sprekende vondstlocaties. De hanger heeft zeer waarschijnlijk toebehoord aan een vrouw. En werd voor of na crematie of inhumatie bijgestaan (al dan niet in een urn) en begraven. De eerder in 2016 gevonden Tremissis kan ongeveer in dezelfde datering gepast worden. Deze is namelijk geslagen omstreeks 620AD te Mogotiacum (Mainz) door monetarius Garoaldus.
Contacten en melden
Op FB kreeg ik een reactie van een veldarcheoloog van het RCE. Contact gekregen met deze persoon die zich afvroeg of het wellicht uit een opgeploegd graf kwam. Inmiddels ook contact gezocht met PAN (Vick Hermsen). Ook Dhr. Nicolay verbonden aan de universiteit Groningen en deskundige in Bracteaten hangers. Dhr Nicolay attendeerde me op de achterzijde en de onderkant van de hanger.
Deze lijken aangetast te zijn door hitte. De gedachtegang kwam daarom al snel op een beschadiging opgelopen door (crematie)vuur. De combi van dit soort hangers met crematie zijn niet ongewoon (zie het boek van Annemieke Willemsen, Gouden Middeleeuwen, blz 34-35). Het bijzonder ligt hem meer in de vondstlocatie i.c.m. een Merovingisch crematiegraf. Het zuiden van Nederland was al meer gekerstend en daarom bevinden zich hier juist vooral inhumatiegraven. Dhr. Nocolay vertelde me ook het verschil met een Bracteaten hanger. Die zijn holgeslagen maar een Merovingische hanger niet en bezit een opgebracht filigrain.
En toen, noodopgraving en vervolg onderzoek?
De vraag over een noodopgraving hing in de lucht en kwam ook al snel naar voren. De boer is op de hoogte van m’n zoeksessies maar of hij zit te wachten op een noodopgraving plaatste me in een spagaat. Zover kwam het niet. Inschattingen hierover in hoeverre het nodig was of dat het in situ zou liggen maakte het (voorlopig) onnodig. De hanger en nog andere vondsten, gaan wel op een klein uitstapje. In maart 2023 ga ik op bezoek bij het RCE voor een nader onderzoek d.m.v. een XRF meting. Hierbij wordt de metallurgische samenstelling bepaald waarmee hopelijk een herkomst en nadere datering bepaald kan worden. Ook het al dan niet gesmolten zijn wordt nader bekeken. Inmiddels staat de vondst ook in PAN, vondst nummer PAN-00121360.
Veldonderzoek
Dit vraagt om verduidelijking. Tenminste voor mij en vele zoekers.
Ik en andere zoekers zijn vaak bang als het gaat om melden van een vondst en de gevolgen voor de landeigenaar en indirect dus ook voor je eigen zoekescapades. Het antwoord hierop is meervoudig.
· Je kan melden op akkerniveau maar ook ruimer, bijvoorbeeld op plaats of streek niveau in PAN, zodat een precieze locatie niet nodig is
· Grondeigenaren worden gecompenseerd voor een x bedrag voor een onderzoek
· Grondeigenaar hoeft niet voor de onderzoekskosten op te draaien in dit soort gevallen.
· Het beperken van de toegestane landbewerkingen zijn 99 van de 100 gevallen niet aan de orde. Een controle hierop is ook praktisch niet uit te voeren en daarom wordt dit zelden tot nooit toegepast.
· De boer ploegt de grond en in dezelfde diepte zoeken wij ook. De vondsten liggen vaak (op enkele locatie na) dieper dan de bouwvoor, dus beperken van de mogelijkheden zijn vaak niet aan de orde. Na mijn weten zijn boomgaarden hierop een uitzondering omdat de wortels dieper gaan?
· Bij het bebouwen van de grond benodigde onderzoeken zijn niet op basis van alleen een vondst van toepassing. Indicaties hierop zijn vaak al gedaan d.m.v. andere criteria.
RCE
In maart 2023 het bezoek aan het RCE
Een afspraak gemaakt met de veldarcheoloog voor een XRF meting en een rondleiding bij het RCE in Amersfoort. Altijd al een wens geweest en nu komt het ervan.
Inmiddels dus geweest.
Zal later de bevindingen er nog aan toevoegen.
